Een muziekmachine rijker

TivoliVredenburg is af. Het gebouw ging als een hete aardappel door de handen van de redactieleden. We wisten niet goed wat ervan te vinden. Het stond zo pontificaal een bouwsel te zijn. En dan die kleuren. De turquoise ronding die uit de gevel steekt ziet er goedkoop uit. Samen met de felrode, inspringende daklijst heeft het iets van de postmoderne jaren tachtig. Een erg aanwezig gebouw, daar deed zelfs de ruis van wegomleggingen en betonblokken niets aan af. En toen waren ineens de lampen binnen geregeld aan. Groepjes mensen liepen rond en schoven op de roltrappen schuin door de ruimte. Op 3 mei stond er zelfs al een rij enthousiastelingen voor de ingang.

Officieel gaat het nieuwe muziekgebouw 21 juni 2014 open. Voor de nodige buzz kon je er al eerder terecht voor try-outs en rondleidingen. Ik liet St. Paul’s Pop-O-Matic in Pandora schieten, maar bezocht wel het pianoconcert van Ralph van Raat in de Hertz. Hertz? Pandora? Zo heten de nieuwe zalen van het complex. In totaal zijn er vijf. Waaronder de Grote zaal van het oude muziekcentrum. Deze zaal (1717 stoelen) is door Herman Hertzberger en Patrick Fransen (partner bij Architectuurstudio HH) helemaal gerenoveerd, maar oogt precies hetzelfde, al zijn de stoelen iets verbreed. Gelukkig bleef de lichtkoepel behouden – de andere vier zalen en de kantoren vouwen zich er wat ongemakkelijk omheen. De foyers rond de Grote zaal kregen strakke witte muren en vloeren, doordat het oude parket door lekkages onbruikbaar was geraakt, en pilaren met lichtgekleurde banen. In het frisse nieuwe geheel doet de grijs-met-paarse Grote zaal propperig en gedateerd aan. Als een verdwaald artefact uit de jaren zeventig.

groepjes mensen schuiven op de roltrappen schuin door de ruimte

Vanuit de nieuwe kleine zalen – Hertz, Pandora en Cloud Nine – kijk je uit op de stad of op de centrale ruimte van TivoliVredenburg. Hertz (543 stoelen) werd ontworpen door Patrick Fransen, Pandora (700 stoelen) is een ontwerp van NL Architects en Thijs Asselbergs ontwierp Cloud Nine (400 stoelen). Asselbers ontwierp ook het café (175 stoelen) op de bovenste verdieping en de kleine ruimten voor jamsessies op de verdieping onder de zaal. Hij wilde er een ‘jazz-machine’ van maken die de drie verdiepingen met elkaar verbindt en waarin de muzikanten net als het publiek radertjes zijn.

Tivoli’s nieuwe onderkomen aan het Vredenburg heet Ronda (2000 plaatsen). In de halve bonbondoos, die uit de gevel steekt, bevindt zich een brede zaal voor een breed podium. Radio 3FM merkte bij het allereerste testconcert op dat de zaal kleiner lijkt dan het oude Tivoli, terwijl er twee keer zoveel mensen in kunnen. Het ontwerp is van Jo Coenen, die de perforaties in de wand – voor een goeie droge sound – in islamitische motieven ordende. ‘Dat is iets wat wij nooit zouden doen.’, zei Patrick Fransen daar op 20 april over in het televisieprogramma Kunststof. ‘Het is fantastisch dat de verschillen tussen de zalen zo groot zijn.’ Dat allereerste testconcert van Knalland, Mister and Mississippi en John Coffey is nu al legendarisch. Muzikanten gleden over de handen en hoofden van het publiek tot achterin de zaal en het podium stond vol bezoekers. Een van de bezoekers zou zelfs vanaf de zesde verdieping naar beneden hebben geplast. Was het hem allemaal iets te spiksplinternieuw of ging het om een dierlijk staaltje toe-eigening? Tivoli heeft wat punk betreft een naam hoog te houden.

mooi is het in dit deel van de stad überhaupt niet. stedelijk des te meer.

Herman Hertzberger hoeft zijn naam niet hoog te houden. Toen er in Kunststof een foto van het oude muziekcentrum werd getoond flapte hij er spontaan uit: ‘Ontzettend lelijk hè’. Op zijn eigen, ontwapenende wijze verklaarde hij die opmerking door te zeggen dat het oude muziekcentrum nooit mooi bedoeld was. Het was simpelweg een onderdeel van de stad. En dat kun je van het nieuwe muziekgebouw ook zeggen. De keuze voor vier verschillende architecten had een strategische achtergrond – geen van de podia wilde in de toekomstige rolverdeling ondergesneeuwd raken – maar pakte architectonisch goed uit. Weer ging het niet om mooi. Hertzberger liet iedereen zijn gang gaan en heeft naar eigen zeggen alleen geprobeerd alles onder een kap te brengen. De circulatieruimten en de hal zijn terughoudend vormgegeven. Het wordt pas uitgesproken bij de foyers van de nieuwe zalen.

Mooi is het in dit deel van de stad überhaupt niet. Stedelijk des te meer. Te midden van het stadsgebeuren is TivoliVredenburg de muzikale variant op Le Corbusier’s machine-à-habiter. Een enorme muziekmachine met split-levels, vides, balkons en roltrappen in het interieur en uitstekende zaaldelen, ramen, verschillende gevels en een wirwar van trappen aan het exterieur. En belangrijk: in het Cloud Nine-café kun je ook buiten de voorstellingen terecht. De werktitel Muziekpaleis was best goed gekozen. Door het fantastische uitzicht waan je je koning. Utrecht is in een klap groter en grootser. Mits de machine blijft lopen.