De jury van de Rietveldprijs 2015 heeft acht gebouwen aangewezen die dit jaar in aanmerking komen voor de prijs. AORTA heeft de redactie van Post Planjer gevraagd wekelijks een gebouw op de shortlist voor 2015 te recenseren. Als vijfde in de reeks de Anne Frankschool.
Sinds januari 2014 maken de kinderen en leerkrachten van de Anne Frankschool gebruik van een nieuw gebouw. De nieuwe behuizing staat welgeteld vijfhonderd meter voor (of achter) de oude. Met de nieuwbouw is een generiek jaren zestig H-schooltje verruild voor een one-of-a-kind maatpak van Mecanoo. Een groot verschil met een paar treffende overeenkomsten.
Bomen
De Anne Frankschool voor basisonderwijs bevindt zich in Kanaleneiland, halverwege de Van Bijnkershoeklaan. Het is gesitueerd op een ruim kavel omringd door hoogbouw van een verdieping of vijf. Die bebouwing staat echter op zo’n afstand dat het gebouw meer dan genoeg lucht krijgt. De bomen op het perceel zijn net weer even hoger dan de gebouwen. De nieuwbouw waaiert breed uit over het perceel. Dankzij de contrastrijke gevel en dakrand zijn de verschillende bouwvolumes mooi leesbaar. De school telt twee bouwlagen en vormt met de omringende pleinen een flinke plek in de wijk. En dat is prettig.
Licht, lucht, ruimte, programma van eisen en punaises
Bewust of onbewust nam het schoolbestuur één ding mee uit het gedachtegoed van zijn oude onderkomen: het nieuwe gebouw moest licht zijn. Wat achter mocht blijven waren de voor systeembouwscholen kenmerkende uniforme ruimten. Het nieuwe gebouw moest juist afgestemd zijn op de verschillende leerbehoeften van de kinderen. Klassikaal, in een groepje, alleen of in een zelfverzonnen winkel. In de nieuwbouw moest het allemaal mogelijk zijn. Waarbij de docent ook nog eens goed overzicht zou houden.
Het schoolbestuur en de leerkrachten stelden samen een gedegen programma van eisen op dat gedurende het gehele ontwerpproces aan de basis van de plannen lag. Wel werd er naar aanleiding van bezoeken aan andere scholen nog iets toegevoegd. De gebruiker wilde vrij zijn om van alles op te kunnen hangen. Overal. Het moest een school worden die tegen een stootje kon, zowel fysiek als visueel. Geen regels of beeldrechtschendingen. Gewoon punaises prikken.
Samen binnen komen in de centrale hal en dan vlot naar je eigen plek
Mecanoo vertaalt deze wensen in eerste instantie naar een verbouwingsplan, maar krijgt dan de kans om een volledig nieuw schoolgebouw te ontwerpen op een braakliggend terrein vijfhonderd meter verderop. Het gewenste ‘licht’ en de gewenste ‘ruimte’ vult de architect aan met ‘lucht’. Ten dele om technische redenen: meer volume in de klaslokalen vereenvoudigt de luchtbehandeling. Maar er wordt ook ‘lucht’ toegevoegd in de vorm van door het gebouw verspreide patio’s. Hier kan worden voorgelezen, getuinierd, met water gespeeld, et cetera.
Vanuit de centrale hal worden de kinderen in onder-, midden- en bovenbouwgroepen over het gebouw verdeeld. Een centrale gymzaal verdeelt de begane grond in twee vleugels waardoor de scheiding tussen de groepen een en twee en de groepen drie en vier natuurlijk aanvoelt. Gewoon links- of rechtsaf slaan. De hogere klassen draaien de trap op naar de verdieping. Samen binnenkomen, vlot naar je eigen plek. Elk van deze zones heeft een eigen ruimtelijk ontwerp. Wat zij delen is uitstraling en detaillering. Zoals grote raampartijen met buitenschuifdeuren in alle lokalen. Vanaf de buitenwand start het plafond hoog, waarna het afloopt richting de wand naar de hal. Hierin zijn grote doorkijken gemaakt naar de hal en patio. Overal voelt het ruim, licht en eigenlijk heel luxe.
